रुखहरु एक आपासमा कसरी बोल्छ?

 How tree communicate with each other

रुखहरूले हाम्रोजस्तै बोलीचालीमा संवाद गर्न सक्दैनन्, तर तिनीहरूका आफ्नै विशेष तरिकाले एक-अर्कासँग "बोल्ने" र जानकारी आदानप्रदान गर्ने क्षमता हुन्छ। यो प्रकृया विज्ञानका दृष्टिकोणबाट बुझ्न सकिन्छ:

1. रसायनमार्फत संवाद:

• रुखहरूले हावा वा जराबाट रासायनिक संकेत पठाएर संवाद गर्छन्।

• उदाहरणका लागि, कुनै रुखमाथि कीराले आक्रमण गरेमा, त्यो रुखले विशेष रसायन (जस्तै, वोलाटाइल अर्गानिक कम्पाउन्ड्स) भन्छौ, हावामा छोड्दछ। त्यस रसायन ले छेउछाउका रुखहरूलाई खतराको चेतावनी दिन्छ। त्यसले गर्दा छेउका रुखहरूले सुरक्षात्मक प्रतिक्रिया दिन्छन्, जस्तै कि पातमा तीतोपना बढाउने।जसले गर्दा किराहरुले अरु छेउ छाउको रुखको पात खान सक्दैन।

2. जरा र फङ्गसको नेटवर्क:

• रुखहरूका जराहरूले भूमिमा रहेको माइकोराइजल फङ्गससँग यनिकी रुखहरुको जराहरुले च्याउहरुको हाईफी सँग सहकार्य गरेर जमिनमुनि संजाल बनाउँछन् जसलाई "वुडल वाइड वेब" (Wood Wide Web) भन्दछन्।

• यस नेटवर्कमार्फत रुखहरूले च्याउको मदतमा एकआपसमा पोषण, पानी, र जानकारी आदानप्रदान गर्छन्।

• उदाहरणका लागि, यदि कुनै रुखलाई पानीको अभाव हुन्छ भने वा संकटमा परेको छ भने च्याउले यो संकेत अन्य रुखहरूसम्म पुर्‍याउछन् र ती रुखहरुबाट सहयोग लिएर संकटमा परेको रुखलाई बचाउने काम गर्दछ।

• च्याउले ससाना विरुवाहरुलाई हुर्काउन ठूलाठूला रुखहरुबाट पोषण तत्व र पानीहरु लिएर ती ससाना बिरुवालाई दिने काम गर्छ।

3. विद्युतीय संकेत:

• रुखहरूको भित्र विद्युतीय संकेत पठाउने क्षमता हुन्छ। यो संकेत जराबाट पातसम्म जान्छ, जसले गर्दा रुखले विद्युतीय संकेतबाट आफ्नो भित्री कार्यप्रणालीलाई समायोजन गर्न सक्छ।

4. पातहरूको हावामा संकेत:

• केही रुखले कीटपतन रोक्न वा शिकारीहरूलाई आकर्षित गर्न हावामा रसायन छोड्छन्।

• उदाहरणका लागि, मकैको बोटलाई कीराले आक्रमण गर्दा मकैको बोटले ती किराहरुको सिकार गर्ने अन्य शिकारी कीरालाई बोलाउने गन्ध छोड्छ।र आफुलाई सुरक्षीत राख्दछ।

निष्कर्ष:

रुखहरूले मानवीय बोलीचाली जस्तो संवाद नगरे पनि रसायन, विद्युतीय संकेत, र जराको जटिल नेटवर्कमार्फत "बोल्ने" र एकअर्कालाई सन्देश दिन सक्ने क्षमता राख्छन्। यसले तिनीहरूलाई एकीकृत, सहयोगी र संवेदनशील जीवका रूपमा प्रस्तुत गर्छ।

च्याउले जङ्गलमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, जसले वनको पारिस्थितिक प्रणालीलाई सन्तुलित, स्वस्थ, र उत्पादक बनाउँछ। यसको भूमिकालाई मुख्यतया निम्न प्रकारले वर्गीकृत गर्न सकिन्छ:

1. सडाउने र पोषकतत्व पुनःचक्रण (Decomposition and Nutrient Recycling):

• च्याउ डिकम्पोजरको रूपमा काम गर्छ, जसले मरेका बोटबिरुवा, रुखका हाँगा, पात, र मरेको  जनावरहरूको अवशेषलाई सडाएर पोषकतत्वमा बदल्छ।

• यसले माटोमा नाइट्रोजन, फस्फोरस, पोटासियमजस्ता पोषक तत्वहरू थप्छ, जसले गर्दा माटो  मलिलो भई अन्य बिरुवाहरूको वृद्धि हुन्छ।

2. माइकोराइजल सम्बन्ध (Symbiotic Relationship with Trees):

- माइकोराइजल च्याउहरुले रुखका जरासँग माइकोराइजल सम्बन्ध बनाउँछ। यी च्याउहरुले प्रकाशको किरणको मद्दतले आफै खाना बनाउन सक्दैन।

• यो सम्बन्धमा, च्याउहरुले रुखको जरालाई पानी र पोषकतत्व (जस्तै फस्फोरस) उपलब्ध गराउँछ, जबकि रुखले च्याउलाई प्रकाश सम्मसलेशन वा photosynthesis बाट बनाएको ग्लुकोज जस्ता खाना पदार्थ च्याउलाई प्रदान गर्छ।

• यसले रुख र च्याउ दुवैलाई लाभ पुर्‍याउँछ।


3. माटोको बनावट सुधार गर्ने:

• च्याउले आफ्नो हिफा (Hyphae) मार्फत माटोमा जालो जस्तो संरचना बनाउँछ, जसले माटोको पानी सम्हाल्ने क्षमता बढाउँछ।

• यसले माटोको क्षरण कम गर्छ र जङ्गललाई दिगो बनाउँछ।

4. कार्बन भण्डारण:

• च्याउले कार्बन चक्रमा ठूलो भूमिका खेल्छ।

• केही च्याउहरूले कार्बनलाई माटोमा बाँधेर राख्छन्, जसले वातावरणीय कार्बन सन्तुलनमा मद्दत पुर्‍याउँछ।

5. रोग नियन्त्रण र जैविक सन्तुलन:

• केही च्याउले हानिकारक जीवाणु, फङ्गस, र कीरालाई नियन्त्रण गरेर रुख तथा वनको स्वास्थ्य जोगाउँछ।

• यसले जङ्गलमा जैविक विविधता कायम राख्न सहयोग पुर्‍याउँछ।

6. खाद्य र औषधीय स्रोत:

• धेरै च्याउ वन्यजन्तुका लागि खाद्य स्रोतको रूपमा काम गर्छ।

• केही च्याउमा औषधीय गुण हुन्छ, जसले वन्यजन्तुको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा मद्दत पुर्‍याउँछ।

7. जैविक सञ्जालमा सहयोग:

• च्याउले वुडल वाइड वेब (Wood Wide Web) को हिस्सा बनेर रुखहरू र अन्य बिरुवाहरूलाई जोड्छ।

• यस नेटवर्कमार्फत पानी, पोषकतत्व, र रासायनिक सन्देशहरू आदानप्रदान हुन्छ।

निष्कर्ष:

च्याउ जङ्गलको जीवनचक्रमा एक अभिन्न हिस्सा हो। यसले वनको पारिस्थितिकी प्रणालीलाई स्वस्थ राख्न, नयाँ बिरुवा पलाउन, र जैविक सन्तुलन कायम राख्न ठूलो योगदान पुर्‍याउँछ।